بدون تردید، مقامات پسندیده معنوى، در سایهى عبادت وعبودیّت پیدا مىشود. و تا کسى خود گامى به سوى کمال برندارد، خداوند او را به مقامى نمىرساند.[1] مقام پیامبرى و رهبرى امت، در پى دارنده تکالیفى سنگین و افزون بر دیگران است.[2] از سوی دیگر، لحظات آرام و تیره شب، لحظاتى مناسب براى ارتباط با خدا و اوج گرفتن در مقامات معنوى است.[3] به همین جهت، خداوند به پیامبر (ص) در مورد بیدار شدن در بخشى از شب، براى اقامه نافله شب، فرمان می دهد و نوید رسیدن به مقامى پسندیده و ارجمند در پرتو تهجّد و شب زندهدارى، را به او می دهد.[4] این نکته ما را به اهمیت شب زنده داری، رهنمون می کند؛ خداوند به پیامبر می فرماید:
وَ مِنَ الَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسىَ أَن یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَّحمُودًا (اسراء /79) « و پاسى از شب را زنده بدار، تا براى تو [به منزله] نافلهاى باشد، امید که پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند.»
راهنمایى پیامبر (ص) به کسب مقامات برتر معنوى، جلوهاى از ربوبیت الهى براى آن حضرت می باشد. مقام ارجمند حاصل آمده از نماز شب، (مقام محمود) جایگاهى مورد ستایش و تمجید همگان است، زیرا جایگاهى بس ارجمند و والا در میان مقامات معنوى است. در کلمهى «مَقاماً» عظمت نهفته است (به خاطر تنوین) و در روایات آمده که «مقام محمود» همان شفاعت است.[5]
در روایات، نماز شب، رمز سلامتى بدن و روشنایى قبر شمرده شده است و در اخلاق، رزق، برطرف شدن اندوه، اداى دین و نورچشم مؤثّر است. گناه روز را محو مىکند و نور قیامت است.
گفتنی است دستیابى به مقامات والاى معنوى (مقام محمود)، هر چند باید با تلاش و کوشش قرین باشد، اما منوط به امداد و توفیق الهى است.
آری امید به دستیابى به مقامات رفیع معنوى، آنگاه امکانپذیر است که رفتار و عملى مناسب خود را از پیش داشته باشد.[6]
[1] - تفسیر نور، ج5، ص: 106
[2] - تفسیر راهنما، ج10، ص: 156
[3] - تفسیر راهنما، ج10، ص: 157
[4] - تفسیر راهنما، ج10، ص: 156
[5]- تفسیر راهنما، ج10، ص: 157
[6] - همان